Wakacje w Polsce

Krajobraz wybrzeża

24 May 2012r.

Na naszym wybrzeżu wyróżniamy trzy typy krajobrazowe: typ wybrzeża stromy, bagienny i wydmowy. Wybrzeże strome i urwiste, podmywane wciąż przez kipiel morską i z biegiem czasu cofające się wstecz, przedstawiają zniszczone przez aforazję morską wysokie równiny, zbudowane z utworów lodowcowych. Są to tzw. kępy, których na Pomorzu Gdańskim jest cztery: Swarzewska, Pucka, Oksywska i Radłowska. Na wybrzeżu Pomorza Szczecińskiego w kilku miejscach podchodzą do plaży również podobne wysoczyzny zbudowane z moren lodowcowych, jak .-na wyspie Wolin, pod Kołobrzegiem, na przylądku Jarosławiec i pod Ustką. Drugi typ wybrzeża to wybrzeże nizinne i zabagnione, powstałe na dnie dawnych pradolin dyluwialnych, z których najważniejsza jest pradolina Wisły ciągnąca się od Gdyni do Rewy i od ujścia Płutnicy na północ od Pucka przez Błota Karwieńskie aż do Łeby i poza jezioro Gardno. Z tą pradoliną łączy się druga na linii Reda, Wejherowo — Bolszewo — Lębork — Łeba. W dalszym ciągu na zachodzie mamy również podobne-odcinki wybrzeża zabagnionego, lecz różniącego się od poprzednich tym, że od otwartego morza odgranicza je wał niewysokich wydm. W ten sposób typ ten łaczy się z typem trzecim. Tak jest na przykład na zachód od Kołobrzegu oraz w okolicach Darłówka. Trzeci typ wybrzeża to kraina wydm i piasków, utworzona i wyrównana przez współdziałanie prądów morski h, i wiatrów. Przykłady tego typa spotykamy na Mierzei Wiślanej, na Helu, koło Karwi, Łeby, Ustki, Dziwnowa, na: Wolinie itd. Wydmowe wybrzeże powstało w najnowszych geologicznie czasach wskutek składania przez liczne czeki osadów piaszczystych ,naniesionych z pojezierza dzięki bystremu ich spadkowi i silnej erozji w miękkich pokładach, lodowcowych, oraz wskutek usypania przez prądy morskie licznych ławic piaszczystych wzdłuż wybrzeża. Ta współpraca prądów morskich i rzek spowodowała, że dawne zatoki morskie zamknęły się mierzejami i wydmami, za którymi powstały wskutek tego jeziora i zalewy, będące obecnie w stadium końcowego zanikania. Jezior tego typu mamy kilkanaście, a najważniejsze z nich są: Nieci horzewskie, Dźwirzyńskie, Jamno, Bukowskie, Wicko, Gardno, Łebskie i Sarbskie. Wszystkie one są bardzo płytkie, bo tylko 2 — 4 m. głębokości, a poziom ich prawie nie różni się od poziomu morza (położone są zaledwie 0,2 — 0,8 m nad poziomem morza). Różni się od nich Jezioro • Żarnowieckie, które nie leży równolegle do brzegu morza, lecz prostopadle i otoczone jest wzgórzami moren czołowycn, powstało bowiem w rynnie wyoranej przez lodowiec, chociaż od morza odcięte jest również wydmami, Niektóre z tych jezior są znacznych rozmiarów, bo największe z nich mają: Łebskie 75 km'2, Gardno 32 km-, Jamno 23 km2, Żarnowieckie 15 km2. Przepływają przez -a*?1 rzeki, które przy swym ujściu do morza usypują niewysokie wały piaszczyste. Jeziora te mają wielkie znaczenie gospodarcze, bo są terenem rybołówstwa. Od morza odcinają je łańcuchy wydm dochodzących do wysokości nieraz ponad 20 metrów, usypanych przez wiatry. Prąd morski przynosi z ławic przybrzeżnych wielkie masy piasków,.. 12 a kipiel morska wyrzuca je na plażę, zwłaszcza w czasie-burzy. Piasdk unoszony wiatrem pędzi aż na wydmę i tu zatrzymuje się na jakiejś przeszkodzie, np. na trawio lub na pniach drzew rosnących poza wydmą. W ten sposób wydma rośnie, a potem powstaje przed nią druga i trzecia. Taki krajobraz wydmowy możemy oglądać w wielu miejscach naszego wybrzeża, np. między jeziorami Gardno a Łebą, na wschód od Jeziora Sarbskiego, pod Karwią, na Helu i na Mierzei Wiślanej . Półwysep Hel powstał już w .czasach historycznych, tak samo Mierzeja Wiślana, mianowicie wskutek naniesienia wielkich mas piasków przez prądy morskie oraz przez Wisłę i Elblążkę. Dawniej delta Wisły aż po Tczew była zatoką morską. Odcinała ją od Bałtyku mierzeja ciągnąca się od Sopotu aż do Piławy ,a powstała podobnie jak wał wydm między jeziorami Łeba i Sarbskim a Bałtykiem. Zatoka ta została zasypana przez osady wiślane, które dziś w dalszym ciągu zasypują Zalew Wiślany. Jak szybko postępuje ten proces, świadczy port w Elblągu oddalony obecnie od morza o 10 km dalej, niż 200 lat temu. Wydmy na Mierzei Wiślanej dochodzą do wysokości 30 m i są najwyższymi na wybrzeżu. Zarówno tutaj jak i w okolicy Łeby powstały wydmy ru- . chome, tzw. wędrowne, nieustannie się przesuwające, przez co zasypują lasy i łąki. Jak więc widzimy, wybrzeże1 nasze jest bardzo bogate tak <"o do form i rzeźby terenu ,jak i co do urozmaiconych krajobrazów. Wędrówka wzdłuż niego należy do najwspanialszych szlaków turystycznych w Polsce, a obserwacja ich dla każdego wczasowicza ,przebywającego choćby krótki czas w którymkolwiek kąpielisku .morskim, nastręcza dużo ciekawych spostrzeżeń z wielu dziedzin naukowych.

wczasy, wypoczynek, wybrzeże, pomorze, natura