Wakacje w Polsce

Historia Gryfa Pomorskiego

16 May 2012r.

Największy wzrost liczebny oddziałów partyzanckich „Gryfa Pomorskiego" i nasilenie działalności bojowej przypada na rok 1943. W tym samym roku dochodzi do rozbieżności w kierownictwie „Gryfa", co pociąga za sobą tragiczne w skutkach dla całej organizacji konsekwencje. 8 lipca 1943 roku w bunkrze koło leśniczówki Dywan w powiecie kościerskim zostaje wykonany wyrok śmierci na komendancie naczelnym Józefie Gierszewskim, który cie- Agniesrka Koszcłka, łączniczka Komendy Głównej, dziś bibliotekarka w Gowidlinie 136 szył się dużą popularnością w oddziałach leśnych. Jakie były przyczyny tej śmierci? Dr Konrad Ciechanowski w swej obszernej monografiiRuch oporu na Pomorzu Gdańskim 1939—1945 pisze: „Konflikt w kierownictwie »Gryfa« miał swoje korzenie w przeroście komórek kierowniczych i niedostatecznym sprecyzowaniu kompetencji poszczególnych organów. (...) Do Gierszewskiego należało kierownictwo całokształtem bieżącej działalności wojskowej, co go w pewnym stopniu wysuwało na czoło organizacji. Tymczasem Dambek nie mniej ambitny od Gierszewskiego nie chciał uznać jego roli". Konflikt ten wpłynął niekorzystnie na losy organizacji. Na wewnętrzny rozkład „Gryfa Pomorskiego" poważny wpływ miał też nacisk Komendy Okręgu Pomorskiego Armii Krajowej, której przedstawiciele starali się nakłaniać dowódców terenowych „Gryfa" do podporządkowywania się AK, a opornym zarzucali separatyzm, grozili nawet sądami wojskowymi. Poczynania AK pchnęły Dambka do kroku, który okazał się tragiczną pomyłką. Nie chcąc podporządkować swej organizacji Armii Krajowej, kontynuującej tendencje stosunków społeczno-politycznych, które w okresie międzywojennym jak najgorzej zapisały się w pamięci ludności Kaszub, a jednocześ- m M ffmMHMUKT i? ' ar pfiil:8ii§( • MM 1 V M/. ■/fx//7ś . 4» nie rozumiejąc potrzebę powiązania „Gryfa" z ogólnopolskim ruchem oporu, doprowadził on do porozumienia TOW „Gryf Pomorski" z reakcyjnym Zjednoczeniem Organizacji Ruchu „Miecz i Pług", o zabarwieniu faszystowskim. Fakt ten zaciążył nad „Gryfem", rzucając na organizację cień podejrzeń, chociaż w praktyce związki z „Mieczem i Pługiem" nie wyszły poza ramy formalne, nie wpłynęły na antyniemiecki przede wszystkim charakter „Gryfa Pomorskiego". Po Gierszewskim funkcję komendanta naczelnego „Gryfa" kolejno sprawują: Grzegorz Wojewski (Ferrum) i Aleksander Arendt (Konar, Dębina). Po aresztowaniu A-rendta kierownictwo całokształtu spraw „Gryfa" ujmuje Augustyn Westphal (Piotr Morski, Echo, Dzwon). 4 marca 1944 roku ginie bowiem w Sikorzynie w powiecie kartuskim przywódca organizacji, Józef Dambek. Zostaje zastrzelony w zasadzce przez gestapo. Rozłam w kierownictwie „Gryfa", śmierć Gierszewskiego, a potem Dambka, i jednocześnie liczne aresztowania w szeregach gryfowców, rozpracowywanych usilnie przez gestapo, doprowadzają do zmierzchu organizacji. Ograniczając zasięg, „Gryf" działa jednak do końca, do wyzwolenia. Dopiero 21 marca 1945 roku na dziewięć dni przed oswobodzeniem Gdańska Rada Naczelna i Komenda TOW „Gryf Pomorski" rozwiązuje organizację. A oto treść ostatniego rozkazu pre- Augustyn Westphal — „Piotr Morski" 137 zesa Rady Naczelnej Augustyna Westphala: „Nasza Ojczyzna — Polska została oswobodzona z okupacji hitlerowskiej dzięki naszym sojusznikom, Związkowi Radzieckiemu, Anglii i A-meryce przy wybitnej pomocy Polaków walczących na wszystkich frontach i w kraju. Walki nasze partyzanckie i nasz trud poniesiony dał nam Wolność i Niepodległość. Spełniliśmy nasz obowiązek i dobrze zasłużyliśmy się Ojczyźnie. Rada i Komenda Naczelna składają hołd i cześć poległym za Ojczyznę. Równocześnie składają serdeczne podziękowanie wszystkim komendantom i członkom za o-fiarność i wkład włożony w walkę o wolność Ojczyzny. Wydaję rozkaz z dniem dzisiejszym rozwiązania i zlikwidowania wszystkich komend; należących do organizacji »Gryf Pomorski«. Rozkazuję-przekazać wszelką broń władzom polskim, a posiadane-dokumenty dotyczące »Gryfa Pomorskiego« złożyć na ręce Augustyna Westphala, zamieszkałego w Wejherowie. Zaleca się zdolnym wstępować w szeregi MO" z równoczesnym przekazaniem posiadanej broni, a pozostałym przystępować do pracy zawodowej". Rozkaz ten został sumiennie wykonany przez wszystkich żołnierzy bez mundurów spod znaku czarnego Gryfa.