Wakacje w Polsce

Historia pomorza gdańskiego

24 May 2012r.

Pierwsze wzmianki historyczne stwierdzają, że Pomorze zamieszkiwali słowiańscy Pomorzanie. Około roku 900 żeglarz Wulstan, płynący od zachodu wzdłuż naszego wybrzeża, miał zawsze po^ prawej ręce kraj Winedów. Przed r. 1075 kronikarz Adam z Bremy pisze, że Odra przepływa przez środek terenów zamieszkałych przez ludy Winulskie, w okolicy Wolin oddziela Pomorzan od Wilków (czyli Lutyków). Przy tym wyraźnie zaznacza, że ludy te nie odróżniają się od Polan ani wyglądem, ani językiem. Nestor, kronikarz ruski z w. XII, dowodzi, że Pomorzanie są Słowianami, bo słowo Pomorze -składa się z dwóch części: „pome", czyli „wedle", oraz „moriz", czyli „morze". Pomorzanie ówcześni dzielili się na następujące plemiona: 1) najdalej na zachód mieszkała grupa obodrzycka, czyli mieszkająca po obu stronach Odry, 2) grupa welecka, 3) grupa pomorska (właściwi Pomorzanie). Ta trzecia grupa dzieliła się na Wolinian, Pyzaczan, Slłowińców i Kaszubów. Różnice plemienne imiędzy tą grupą pomorską a Wielkopolanami nie były wielkie, wcale nie większe niż np. między Kujawiakami a Mazurami. Pomorzanie od zarania dziejów byli we władaniu Piastów, W roku 1000 Bolesław Chrobry wprowadził na biskupstwo w Kołobrzegu oddanego sobie biskupa Reiniberna, a biskupstwo włączył do metropolii gnieźnieńskiej. Krok ten podyktowała Bolesławowi Chrobremu polska racja stanu. Uniezależnił on bowiem w ten sposób tereny te od jurysdykcji niemieckiej hierarchii kościelnej. Jednakże nieustanna penetracja niemiecka na obszarze Pomorza wkrótce już zniweczyła owoc pracy Boi. Chrobrego. Biskupstwo w Kołobrzegu upadło, a Mieszko II przeniósł jego siedzibę do Włocławka. Bolesław Krzywousty zdobywa kolejno grody nadbałtyckie ,opanowuje Gdańsk, Kołobrzeg i Szczecin, włącza Pomorze Gdańskie do Polski ,a Pomorze Zachodnie odstępuje Warcisławowi w zamian za wojskowy sojusz z Polską, wysoką daninę roczną i nawrócenie ludności pomorskiej, która w tym czasie popadła znowu w pogaństwo (r. 1123). Polska zatem przyszła po raz drugi nad Bałtyk szerzyć kulturę. Hiszpański mnich Bernard a w roku następnym Otto, biskup z Bamberga, z wielu duchownymi polskimi przybywają nad morze. Niestety nie zdołano przeszkodzić intrygom niemieckim w Rzymie. Krzywousty utrwalił swe władztwo nad Pomorzem, a nawet nad wyspą Rugią, za wielką cenę, mianowicie złożył hołd Lotarowi (r. 1135). Dzięki temu zdołał jednak na jakiś czas odsunąć od Pomorza wpływy duchowieństwa niemieckiego. Stworzył on odrębną diecezję pomorską w Kamieniu, podległą metropolii w Gnieźnie. Pierwszym biskupem został jego kapelan Wojciech. Arcybiskupstwo gnieźnieńskie sięgało zatem pasem od Noteci po Sławno i Słupsk należały do niego także wsie Gardna Wielka i Mała. Po śmierci Bolesława Krzywoustego odpada Pomorze od Polski. Niemcy podjęli wyprawę rzekomo krzyżową przeciw resztkom pogaństwa na Pomorzu, a książęta Piastowicze dali się namówić do współudziału w miej i pomogli Niemcom przy obleganiu Szczecina. Nadaremnie Szczecin wystawia na swych murach krzyże na znak, że jest chrześcijańskim, naderemnie biskup pomorski Wojskiech pertraktuje w imieniu miasta z krzyżowcami. Książe pomorski Racibor musiał poddać się Niemcom. Odtąd szła zagłada słowiańskiego Pomorza. Pod koniec XIII w. rządzą tu już niemieccy duchowni. Książe gdański przyczynia się do pochodu niemieckiego na wschód, odstępując Brandenburczykom Słupsk i Sławno, a możny ród pomorski Swięców za złoto i kasztelanię w Słupsku odstępuje Brandenbudczykom Pomorze. Ci ruszają na Gdańsk, broniony dzielnie przez wojewodę Bogusza. Łokietek zajęty wojną z Czechami nie może przybyć z odsieczą i Bogusz robi fatalny krok >,prosząc o pomoc Krzyżaków. Brandenburczycy pobici wycofują się na Pomorze Zachodnie, ale Krzyżacy zatrzymują Pomorze Gdańskie dla siebie, a nawet dokonują straszliwej rzezi bezbronnej ludności kaszubskiej (r. 1208). Pomorze Gdańskie wraca do Polski w r .1466, ale granica z Pomorzem Zachodnim pozostaje tylko na małej przestrzeni, bo dopiero od księstwa słupskiego. Ziemie pomorskie T°" łożone dalej na zachód ulegają dalszemu niemczeniu, lo którego przyczyniają się przede wszystkim klasztory niemieckie, np. kartuzi sprowadzeni przez księcia Barnima. Wprawdzie Eryk I, król Danii, Norwegii i Szwecji, dążąc do zbliżenia się z Polską, wciąga w orbitę swych wpływów księcia pomorskiego Bogusława IX przeciw Brandenburczykom, lecz Siam wskutek intryg traci swe trzy korony i ostatnie lata życia spędza w Darłowie, gdzie zarządza księstwem słupskim i po śmierci jest pochowany. Jego syn, Eryk II, nie zdołał oprzeć się przemocy niemieckiej. Miasta nadmorskie przyłączają się do potężnej Hanzy, która wysyła tu swoich kolonistów i zwolna język niemiecki opanowuje wybrzeża Bałtyku aż po Gdańsk i Elbląg. Jedynie tylko nadmorskie wioski pozostają słowiańskimi. Ostatni dynasta pomorski, książę Bogusław XIV przekazał swój gród Szczecin w r. 1630 królowi szwedzkiemu Gustawowi Adolfowi, a pokój westfalski w r. 1648 uznał ten zapis. Szwedzi sprytną polityką zyskali sobie zaufanie społeczeństwa pomorskiego do tego stopnia, że w r. 1677 Szczecin walczył przeciw Brandenburczykom. Dopiero w r. 1713 król pruski zdobył Szczecin i wcielił następnie do Prus na podstawie traktatu sztokholmskiego z r. 1720. Ta data dopiero jeist początkiem panowania Niemców -w Szczecinie i Pomorzu nadodrzańskim. Pomorze Zachodnie było zatym w rękach niemieckich tylko przez 225 lat (od 1720 do 1945, z przerwą lat 1806 — 1813, kiedy rezydowali tu Francuzi). Dopiero też w w. XVIII niemczyzna rozwinęła się z wielką siłą na całym obszarze Pomorza Zachodniego z wyjątkiem licznych wiosek rybackich w okolicy Kołobrzegu, Koszalina, Słupska i Lęborka, gdzie ślady polskości zachowały się aż do XIX wieku zupełnie wyraźnie. Pomorze Gdańskie odpada od Polski w r .1772, a zatem -do Niemiec należało zaledwie przez 120 lat; Gdańsk był Wolnym Miastem w ciągu 27 lat (1807 — 1813 i 1919 — 1939), przez 146 lat okupowali go Krzyżacy, a w ciągu 647 lat należał do Polski. W r. 1945 przyszło wyzwolenie Wybrzeża spod jarzma hitlerowskiego. Zwycięska Armia Radzie c-k a parła, szybko naprzód, bijąc na głowę cofające się w nieładzie dywizje wroga. Na nic zdały się silnie umocnione pozycje tzw. „Wału Pomorskiego". Na każdym odcinku frontu armia hitlerowska została pobita. W walkach tych brały także udział dywizje wojsk polskich, których bohaterskie czyny zapisane zostały na kartach historii odzyskanych miast wybrzeża, jak Słupska, Kołobrzegu i innych.

wczasy, wypoczynek, pomorze, kołobrzeg