Wakacje w Polsce

Kartuzy 1945r.

12 June 2012r.

Walki w 1945 r. przynoszą Kartuzom jedynie zniszczenie dworca kolejowego. Większą natomiast stratą dla miasta było zdewastowanie bezpośredniego połączenia z Gdańskiem, jakim była linia kol. przez Kokoszki. Zastępują ją dwie linie PKS. Kartuzy należą do najsłabiej uprzemysłowionych miast w woj. gdańskim. Czynna jest tu tylko fabryczka pomocy naukowych, tartak oraz Spółdzielnia Pracy im. Polskiego Października, produkująca meble i skrzynie. Istnieją nadto w Kartuzach liczne zakłady rzemieślnicze, ok. 300 drobnych gospodarstw rolnych, różnorodne placówki handlowe. Życie kulturalne reprezentowane jest przez kilka szkół, bibliotekę, kino i regionalne Muzeum Kaszubskie. Z rynku ul. T. Kościuszki i Gdańską na ul. Kościerską. Pierwszy dom po lewej stronie mieści znane Muzeum Kaszubskie. Jego zbiory ukazują kulturę regionu kaszubskiego, m. in. dawne narzędzia pracy używane w rolnictwie, rybołówstwie, rzemiośle itp. Sztuka ludowa Kaszub reprezentowana jest przez ceramikę znanych zakładów Necla z Chmielna i Meissnera z Kartuz, hafty, rzeźby z drzewa, wyroby z rogu, słomy, bursztynu, tkaniny, pyszne "złotogłowie" czyli stare, należące do unikatów czepce kaszubskie. Znajdują się tu nadto ciekawe instrumenty ludowe, przedmioty obrzędowe, malowane skrzynie i szelbiągi, obrazki na szkle itp. Po zwiedzeniu muzeum powrót na rynek. Z jego pd.-zach. narożnika przejść ul. Dworcową w kier. zach. do małego parku, w którym znajduje się kamienny obelisk z napisem "1382— 1882", ustawiony w 500-letnią rocznicę powstania osady. Idąc parkiem w prawo dochodzi się na pl. Brunona, skąd ul. ks. Ściegiennego należy udać się w kierunku Jez. Klasztornego. Przy ulicy tej, naprzeciw gmachu szkoły widać olbrzymi, ok. 500-letni jesion, który niestety kończy swój żywot. Nieco dalej, już nad jeziorem stoi kilka domków, powstałych z adaptacji dawnych budynków gospodarczych klasztoru. Naprzeciw nich, poza gotyckim budynkiem dawnego refektarza z ok. 1400 r. wznosi się w otoczeniu rozłożystych lip jednonawowy, poklasztorny kościół Kartuzów. Wzniósł go w latach 1383—1403 budowniczy gdański Tiedemann. Budowlę nakrywa osobliwego kształtu, o podwójnym wygięciu, barokowy dach z 1731 r., nakryty miedzianą blachą. Piękny barokowy hełm, wznoszący się w trzech kondygnacjach pochodzi z 1733 r. Gwiaździste sklepienie z XVI w. Z pd. strony znajduje się duża zakrystia o wystroju XVIII-wieeznym oraz mała kapliczka NPMarii, niegdyś początek wielkiego krużganku, który łączył kilkanaście domków zakonników ustawionych na planie prostokąta po pd., wsch. i pn. stronie kościoła. Koło chóru znajduje się jeszcze druga kaplica Sw. B runo na z barokowym wyposażeniem. Po stronie pn. zachował się fragment małego krużganku, usytuowanego między kościołem a refektarzem. Do cenniejszych obiektów wypełniających wnętrze należą: późnorenesansowy ołtarz główny z 1639 r., dwa ołtarze boczne z 2 poł. XVII w., dawny ołtarz główny — tryptyk z 1444 r. w kaplicy NPMarii, niezwykle cenne k u r-dybany, będące fragmentami wielkiego kurdybanu flandryj-skiego, zakupionego w 1685 r. za 270 florenów, a składającego się wówczas z 60 pól i stanowiącego obicie całej dolnej części prezbiterium. Ze sprzętów najcenniejsze są: stalle przy prezbiterium z 1641 i 1677 r., ława przeora koło ołtarza z 1641 r. i balustrada chóru z tego okresu. Z obrazów najcenniejsze są cztery duże płótna w jednakowych ramach: "Zwiastowanie", "Opłakiwanie", "Ofiarowanie NPMarii" i "Ukrzyżowanie", przypisywane Hermanowi Hanowi łub jego szkole. Nadto wyróżniają się dwa wielkie obrazy z 1639 r. gdańskiego malarza Macieja Denka, przedstawiające "Ukrzyżowanie". W pn. krużganku zachowały się trzy gotyckie płyty z pocz. XV w. Barokowe epitafium rodziny Szczepańskich z 1650 r. w kaplicy Sw. Brunona. Liczne rzeźby i obrazy w.refektarzu a także na zewnątrz kościoła. Z dawnego założenia klasztornego, składającego się z kilkunastu odrębnych i połączonych z kościołem i refektarzem domków pozostał tylko jeden erem (na pd. od prezbiterium). Na pd. zach. od kościoła znajduje się cmentarz, koło którego rosną dwie ok. 500-letnie lipy. Kilkaset metrów na pn. zach. od cmentarza, tuż koło drogi do Łapalic wznosi się po prawej stronie charakterystyczny wzgórek o kształcie kopca. Na górce tej nazywanej Krzyżową lub Kapliczną zbudowali kartuzi w pocz. XVII w. kaplicę Sw. Krzyża, z której ocalała jedynie zach. ściana z wieżyczką, zwieńczoną drewnianym hełmem. Kaplica służyć miała do "rozpędzania schadzek czarownic w dawnych wiekach tam odbywanych" — jak zanotowano w kronice klasztornej. Wśród ludu panuje przekonanie, iż z kaplicy prowadziło podziemne przejście do refektarza klasztornego. Po przeciwnej stronie drogi zbaczająca w las droga prowadzi na 261 m wysokie wzniesienie, tzw. Wzgórze Wolności. Znajduje się tam plac zebrań i zabaw ludowych. Ulubionym miejscem przechadzek mieszkańców Kartuz jest biegnąca od kościoła wzdłuż zach. brzegu jeziora piękna aleja spacerowa, nazywana dawniej "Aleją Filozofów". Stary bukowy las na zboczu tzw. Gaj Świętopełka znajduje się pod ochroną. Z alei widać prześliczną sylwetkę poklasztornego kościoła. Po drugiej stronie jeziora rozciąga się dzielnica Nowe Osiedle. Jez. Klasztorne przedzielone groblą (przez którą biegnie droga do Mirachowa) ciągnie się na przestrzeni ok. 2 km, do znacznie starszej od Kartuz wsi kaszubskiej Grzybno. Klasztor zbudowano na przesmyku między opisanym Jez. Klasztornym i leżącym na pd. od niego Jez. Karczemnym. Nazwa tego ostatniego pochodzi od karczmy, która stała niegdyś u zbiegu ulic Jeziornej i Gdańskiej. Ul. Jeziorna biegnie wzdłuż Jez. Karczemnego i kilkaset metrów dalej obok małego jeziorka Cichego. Tuż za jeziorkiem tym stoi przy drodze tablica z napisem "Rezerwat". Skręcająca koło tablicy w lewo drożyna wspina się na pokryte wspaniałym bukowym lasem, wydłużone na kształt wału, ok. 220 m wysokie wzniesienie, zwane Zamkową Górą. Cały obszar Zamkowej Góry o pow. 7,5 ha jest rezerwatem, na terenie którego, prócz okazałych ok. 200-letnich i starszych buków zobaczyć można liczne zioła, charakterystyczne dla lasów górskich. Na pd. krańcu wzniesienia stał we wczesnym średniowieczu gród, po którym zachowały się tylko nieznaczne ślady. Na podstawie podań wysnuwano przypuszczenia, iż przez pewien czas mogła się tu znajdować warowna siedziba rycerzy trudniących się rozbojem, którzy mieli porwać córkę książęcą, za co gród został doszczętnie zniszczony. Być może, iż w podaniu tym kryją sie echa zatargów władców Pomorza z rodami rycerskimi. Z Kartuz malowniczą trasą wśród wzniesień, lasów i jezior podąża pociąg w kierunku zach. 46 km Prokowo, 52 km Garcz, 55 km Reskowo, 58 km Miechucino. Każda z tych stacji może być punktem wyjścia wycieczek pieszych do znanych z uroku okolic i ciekawych miejscowości tej części Pojezierza Kaszubskiego (patrz wycieczki piesze).

wczasy, turystyka, Kartuzy